คุณลักษณะนักบินสายการบินพาณิชย์

ผมถูกตั้งคำถามจากผู้ปกครอง และนักเรียนการบินอยู่เป็นประจำว่า “ในเมื่อต้องการนักบินพาณิชย์ในตลาดการบินยังมีปริมาณสูงอยู่ แล้วเหตุใดเราถึงพบว่ายังมีนักบินที่จบการศึกษาในระดับนักบินพาณิชย์ตรีส่วนหนึ่งที่ยังไม่สามารถเข้าสู่ตลาดงานในสายการบินต่างๆ ได้” ผมจึงขอใช้โอกาสนี้คลายข้อสงสัยเหล่านี้ครับ อันดับแรกเรามาดูกันก่อนครับว่า ถ้าจะสมัครเป็นนักบินพาณิชย์ตรีต้องมีคุณสมบัติพื้นฐานอะไรบ้าง

คุณสมบัติพื้นฐานในการสมัครเข้าเป็นนักบินพาณิชย์

1. สำเร็จหลักสูตรนักบินพาณิชย์ (commercial pilot license) พร้อมศักย์การบินด้วยเครื่องวัดประกอบการบิน (instrument rating) การบินด้วยเครื่องบินหลายเครื่องยนต์ (multi engine rating) และ ภาษาอังกฤษระดับ 4 (English proficiency level 4) จากโรงเรียนการบินที่ได้รับการรับรองจากสำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย ทั้งในและต่างประเทศ
2. จบการศึกษาระดับปริญญาตรีสาขาใดก็ได้
3. สัญชาติไทย
4. เพศชาย และเพศหญิง (ยกเว้นสายการบินไทย และสายการบินไทยสไมล์)
5. ไม่มีประวัติที่เสื่อมเสีย หรือต้องคดีกับทางราชการ
6. ไม่มีพันธะทางทหาร (เฉพาะผู้ชาย)
7. มีสุขภาพร่างกาย และจิตใจที่แข็งแรงสมบูรณ์ ตามความเห็นของแพทย์เวชศาสตร์การบินในการออก ใบสำคัญแพทย์ระดับ 1 (medical license class1)
8. อายุแล้วแต่ละสายการบินกำหนด (ส่วนใหญ่อยู่ระหว่าง 20 – 40 ปี)

คุณสมบัติพื้นฐานในการสมัครเข้าเป็นนักบินพาณิชย์

แต่คุณสัมบัติพื้นฐานที่กล่าวมาทั้งหมดนั้น ใช่ว่าจะเพียงพอต่อความต้องการของของสายการบินเสมอไป เพราะสายการบินส่วนใหญ่มักมีเงื่อนไขในการพิจารณา “คุณลักษณะ” อื่นเพิ่มเติม ด้วยเหตุผลสำคัญที่ว่า “นักบินต้องรับผิดชอบชีวิตผู้โดยสาร รวมทั้งทรัพย์สินซึ่งก็คือ เครื่องบินที่มูลค่า หลายร้อย หลายพันล้านบาท” ดังนั้น ทุกบริษัทสายการบินจึงจำเป็นต้องใคร่ครวญ และเข้มงวดในการคัดกรองนักบินเข้าสู่สายการบินเป็นพิเศษ ด้วยกระบวนการสังเกตุคุณลักษณะอื่นที่สำคัญเพิ่มเติมดังนี้

1. บุคลิกภาพอันเหมาะสม เมื่อเข้าสู่กระบวนการคัดเลือก กระบวนการเข้าสัมภาษณ์เป็นหนึ่งกระบวนการที่สำคัญที่สุดของการค้นหา นักบินที่มีความเหมาะสม เริ่มตั้งแต่การดูลักษณะท่าทาง การแต่งตัว การตัดผม ความสะอาดสะอ้าน ความมีสัมมาคารวะ มารยาทพื้นฐาน การพูดจาฉะฉาน กระบวนการความคิดอย่างเป็นระบบ ระบบความคิดเชิงเหตุและผล การรู้ควรหรือไม่ควร การรู้ผิดถูก ลักษณะการเป็นผู้นำ และผู้ตามที่ดี โดยผู้สัมภาษณ์จะระดมคำถามเพื่อค้นหาตัวตนของเรา ในสิ่งที่กล่าวมา แล้วบันทึกผล ตามสิ่งที่พวกเขาได้วางระบบไว้ เพื่อหานักบินที่เหมาะสมที่สุด
2. ทักษะฝีมือบินที่เฉียบคม กระบวนการนี้ สายการบินจะถามถึงประวัติ ชม.บิน ที่มี ลักษณะการฝึกบินที่ทำการฝึกมา ตรวจสอบเอกสารสมุดปูมบันทึก ชม.บิน และสถาบันการบินที่จบการศึกษา ปัจจุบันแต่ละสายการบินนิยมให้เข้ารับการทดสอบฝีมือบินในเครื่องฝึกบินจำลองพื้นฐานก่อน เพื่อดูทักษะพื้นฐานก่อนรับเข้าทำงานในตำแหน่งนักบินผู้ช่วย เพื่อบินกับเครื่องบินที่มีสมรรถนะสูง
3. ความรู้ยอดนิยมของการบิน กระบวนการนี้เป็นกระบวนการที่สำคัญที่สุด นักบินส่วนใหญ่เมื่อจบการศึกษาจากสถาบันการบินต่างๆ ที่มีการเรียนการสอนในความรู้ระดับนักบินพาณิชย์ตรี แล้วไปทดสอบกับสายการบินต่างๆ กลับพบว่า คำถามจากผู้สัมภาษณ์มีมากกว่าที่ได้รับความรู้มา ซึ่งเป็นเรื่องจริงในปัจจุบันที่แต่ละสายการบินได้มีความคาดหวังมากกว่าเดิม ที่จะให้ผู้ทดสอบมีความรู้มากกว่าความรู้พื้นฐาน โดยการตั้งคำถามนั้นจะเป็นไปในระดับความรู้การบินเชิงพาณิชย์ที่ประยุกต์ขึ้น และซับซ้อนขึ้น ถามว่าทำไมจึงเป็นเช่นนี้ ตอบได้เลยว่า เมื่อนักบินเข้าสู่สายการบิน จะต้องได้รับการฝึกบินกับเครื่องบินที่มีสมรรถนะสูง วิชาการเรียนจะเรียนค่อนข้างมาก และซับซ้อน อีกทั้งตำราและการฝึกใช้ภาษาอังกฤษทั้งหมด การฝึกนักบินหนึ่งคนเฉพาะแบบ ใช้ทุนทรัพย์สูงถึง 1 ล้านบาท สายการบินจำเป็นต้องหาคนที่พร้อมที่สุด เพื่อให้กระบวนการฝึกบินกับแบบเครื่องบินที่มีสมรรถนะสูงราบรื่น และเป็นไปตามแผน หยุดชะงักไม่ได้ เพราะส่งผลต่อการบริหารงานนักบินเข้าสู่ฝูงบิน เพราะฉะนั้นสายการบินลงทุนกับนักบินไป ต้องสำเร็จเท่านั้น จะมัวมาสอบไม่ผ่าน หรือบินไม่ได้ อาจส่งผลเสียต่อการวางแผนนักบินและต้นทุนที่เพิ่มสูงขึ้น และอาจทำให้เกิดความไม่ปลอดภัยต่อการบินรับผิดชอบผู้โดยสารนั้นเอง จึงเป็นที่มาของการเข้มงวดในการทดสอบความรู้การบิน ลักษณะการทดสอบอาจเป็นการทดสอบทางข้อสอบ หรือสัมภาษณ์ ซึ่งส่วนใหญ่นิยมสอบสัมภาษณ์ลักษณะตัวต่อตัว

จากที่กล่าวมาข้างต้น ผมได้พยายามเหลือเกินในการสอนนักเรียนการบินที่เข้ามารับการฝึกฝนกับผมตลอดระยะเวลา 1 ปี ที่ผมจะต้องทำให้พวกเขาเหล่านั้นมีทั้งคุณสมบัติพื้นฐาน และคุณสมบัติอันพึงประสงค์ของแต่ละสายการบิน ด้วยการทำความเข้าใจในหลักสูตรการเรียนการสอนที่เข้มข้น และอธิบายถึงความเข้มงวดของเรา เพราะผมมีเวลาแค่ 1 ปี ที่จะทำให้พวกเขาเหล่านั้น มีความพร้อมเพื่อเข้ารับการทดสอบ และผมยังบอกพวกเขาว่า ถ้าเชื่อผม แล้วท่านมีคุณสมบัติที่พร้อมจริง ๆ ท่านไม่ตกงานแน่นอน แต่ทุกอย่างต้องแลกกัน ผมมีเวลาเท่ากับท่านคือ 1 ปี ท่านต้องทุ่มเทและรับทุกอย่างที่ผมสอนและแนะนำ มีความขยันอดทน เชื่อฟังครูการบิน ฝึกฝนบุคคลิกภาพ ทักษะฝีมือบิน ขวนขวายหาความรู้ และผ่านเกณฑ์มาตรฐานที่ผมวางไว้ให้ได้ นักเรียนการบินของผมที่ตั้งใจเรียนและเชื่อฟังตามคำแนะนำของครูการบิน ผมเห็นประสบความสำเร็จทุกคน ไม่ทันจะจบสายการบินก็มาคว้าตัวไปแล้วก็มี บางคนสอบผ่านทุกสายการบิน กลับมาหนักใจที่ต้องเลือกไปสายการบินอะไรดีต่างหาก ในทางกลับกันผมมีนักเรียนการบินที่ไม่ทุ่มเท เรียนแบบสบายสบาย ให้ทำการบ้านก็ขอไปที ให้เรียนวิชาเพิ่มเติมก็ปฏิเสธ นักเรียนกลุ่มนี้เมื่อจบการศึกษาก็จะมีปัญหาในการสอบเข้ากับสายการบินเสมอ ดังนั้น ผมจึงอยากให้บทความนี้ช่วยทำความกระจ่างกับพวกเราไม่มากก็น้อยครับ

ข้อควรพิจาณาเลือกสถาบันการบินเพื่อการฝึกบิน

1. เป็นสถาบันการบินที่ได้การรับรองจาก สำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย
2. เป็นสถาบันการบินที่ได้รับความไว้วางใจฝึกบินให้กับสายการบินต่างๆ
3. มีหลักสูตรที่เป็นมาตรฐานสากล และมีหลักสูตรเพิ่มเติม ตรงกับความต้องการของสายการบิน (airlines need)
4. มีเครื่องบิน และเครื่องช่วยฝึกบินที่ทันสมัย
5. มีบุคคลากรที่ทำงานกับสายการบินมาก่อน เป็นครูผู้สอน
6. มีสถานที่ฝึก และอุปกรณ์สนับสนุนการฝึกบิน อันเป็นมาตรฐานสากล
7. มีผลงานเป็นที่จับต้องได้ เช่น จำนวนคนที่สำเร็จการศึกษา อัตราการได้งานทำของสถาบันการบิน เป็นต้น

กัปตันพัดลม